Elektrikli Araçlarda Maliyet Eşitliği Kapıda: Türkiye için Kritik Yol Ayrımı

Sadece iki yıl önce Elektrikli Araç (EA) maliyeti İçten Yanmalı (İY) araç üretim maliyetinden %40 daha fazlaydı. Lityum fiyatları düşerse, bu yıl sonunda veya gelecek yıl başında üretim maliyetlerinde EA = İY olacak. Bu, Almanya gibi çok az teşviğin olduğu bir ülkede EA için yeni bir avantaj yaratırken, Türkiye gibi yüksek teşviğin olduğu ülkelerde EA’lara ezici bir avantaj getireceği açıktır.

Türkiye’de hükümet zor bir kararla yüzleşecek. %60 yerli kaynaklardan üretilen elektrik enerjisini kullanan araçları mı teşvik edeyim? Yoksa Togg hariç, İY (hibrit dahil) 1,4 milyon araç üreten; bunun 1,0 milyonunu ihraç eden; 37 milyar $ ihracat yapan; sanayide 200.000’den fazla kişiyi istihdam eden bir sanayi sektörünü mü?

İşin daha da sıkıntılı tarafı katma değer tarafında. Türkiye’de tam entegre bir pil üretim tesisine ve bunun madenden başlayan eko sistemine sahip değiliz. Bu alanda ya Çinli, ya Koreli, ya da Japonlarla çalışmamız gerek. Elektrik motoru üretiminde de yokuz, Çin seviyesinde rekabetçi bir sanayi oluşturmak bugünden yarına mümkün değil. Yazılım da yok.

Tesla Model 3 ve VW ID.4 gibi orta seviye bir araçta, konfigürasyona bağlı olarak maliyet (Pil + Motor + Yazılım) %50-65 civarında tutuyor. Yani Türk sanayisi tam yerlileşme yapsa, en iyi ihtimal %35-50 arası bir seviyeye çıkabilir. Bugünkü İY üretim gamında sanayi yerlilik oranı %40-45 civarında, ancak bu çok doğru bir hesap değil; alt tedarikçilere inince bu oran %30-35’lere kadar inmektedir.

Bu çerçevede detaylı bir hesap yapmadan, tüm üretim EA olursa büyük bir katma değer kaybı yaşanacağı açıktır.

Bir diğer dramatik taraf ise Türkiye’de yerleşik üreticiler, 1 milyon aracı ağırlıklı olarak Avrupa’ya ihraç etmektedir. Ancak AB bu üretimi kendine çekmek istemekte ve kapalı kapılar ardında “Gümrük Birliği’ni sonlandırma” konuşulmakta, Çinliler bu argümanla tehdit edilmektedir. AB kesin bir şekilde Türkiye’yi Çin için arka kapı yapmak istememektedir.

Peki Türkiye ne yapabilir? AB’ye karşı yapacağı pek bir şey yok, Çinliye karşı da yapacağı yok. Türkiye’nin tek oynayabileceği konu iç pazarı büyütmektir, ancak bunda da birçok zorluk vardır. 53 yıllık Türk otomotiv sanayi, EA ile büyük yol ayrımına gelmiştir. Maalesef sektörün çoğu bu gerçeği henüz anlamakta zorluk çekmektedir.